Czy wiesz jak wygląda proces uczenia się jakiejś umiejętności? Jak to robić, żeby zapamiętywać na zawsze, sprawić by się nie zapominało? Uczenie się i zapominanie to nie są liniowe zależności. Czymkolwiek się zajmujesz, czy uczysz się języków obcych, grasz w piłkę, czy też robisz cokolwiek innego, zapewne zauważasz pewną charakterystyczną zależność. Jeśli obiektywnie obserwujesz swoje umiejętności to wiesz, że na początku jest ciężko. Zmierzasz do pewnego poziomu umiejętności, którego nie jesteś w stanie osiągnąć. I druga strona medalu. Jeśli przestajesz używać pewnej umiejętności powoli, sukcesywnie zapominasz. Jak wygląda zatem uczenie się i zapominanie? Odpowiedzią jest krzywa uczenia i krzywa zapominania.
Jak się uczymy?
Rozpoczynasz coś nowego, zafascynowała Cię nowa umiejętność, wiedza, sport. Zaczynasz ją uprawiać, uczyć się. Pomimo iż jesteś pełen zapału, trenujesz codziennie, to jednak umiejętności nie wzrastają tak jakbyś sobie tego życzył. O ile na samym początku wydaje Ci się, że jest bardzo duży progres, to jednak po pewnym czasie orientujesz się, że ten progres nie jest taki jakbyś sobie życzył. Otóż nie odbywa się on liniowo. Nie oznacza to, że każdego dnia nabierasz takiej samej ilości wiedzy. Nabierasz wiedzę w pewnym sensie skokowo. Zależy to oczywiście także od dziedziny. W krótkim okresie czasu uczenie przebiega mniej więcej jak na wykresie. Najpierw skok później pewna utrata wiedzy, kolejno stagnacja. Nic się nie dzieje i nagle kolejny skok. Później znowu spadek i stagnacja, pomimo wysiłku, i tak dalej.
Wykres 1. Krzywa uczenia się w krótkim okresie czasu
Powyższa krzywa dotyczy krótkiego okresu czasu. Czyli mamy progres, a następnie przez długie tygodnie nic się nie dzieje i tak cyklicznie od skoku do skoku. Twój mózg utrwala i porządkuje dane. Możesz mieć wrażenie, że ilość wiedzy nawet momentami maleje. Oczywiście należy podkreślić, że wszystko zależy także od dziedziny, którą staramy się opanować. Jakie wnioski z tego wykresu? Proste. Ten wykres wyjaśnia skąd biorą się słomiane zapały i niezakończone projekty porażki ludzi niewprawionych w “sztuce uczenia się”. Zaczynamy coś robić. Pojawia się pierwszy sukces jest euforia (lub nie). Następnie jednak następuje stagnacja. Pojawia się frustracja, że nie masz postępów. W tym miejscu pewna ilość adeptów jakiejś dziedziny już się poddaje. Chętnie poznałbym dane, oczywiście w pewnej dziedzinie, ile procent osób zaczynający się uczyć jakiejś umiejętności, dochodzi do pewnej formy mistrzostwa, a ile i w których momentach się poddaje.
Krzywa uczenia się w długim okresie
Długi czas daje jednak odmienną perspektywę na proces uczenia się. Krzywa przybiera inna formę. Patrząc na cały proces przyswajania wiedzy przebiega on inaczej niż w poprzednio opisanym krótkim okresie czasu. Otóż na początku progres w stosunku do całej wiedzy jest niewielki, pomimo że odczuwasz go jako bardzo duży. Na pewnym etapie ilość wiedzy, czy umiejętności jednak intensywnie rośnie. Także odczuwasz ten progres. W pewnym momencie twoje umiejętności się stabilizują i nie rosną już tak szybko. Są wysokie, jednak postępy są już niewielkie. Dobra wiadomość jest jednak taka, że teraz zmierzasz już do poziomu mistrzowskiego, którego nigdy nie osiągniesz (przynajmniej według definicji). Powód jest prosty – prawdopodobnie zawsze znajdzie się ktoś lepszy (ale nie uprzedzajmy). Wykres ten przybiera formę jak poniżej.
Wykres 2. Krzywa uczenia się w długim okresie czasu
Oczywiście może się zdarzyć, że krzywa uczenia się będzie się stopniowała np. w okresie zmierzania do mistrzostwa nastąpi jeszcze jakiś skok jakościowy i nastąpi kolejne przyśpieszenie w pozyskiwaniu wiedzy. Zależy to w dużej mierze od tego czego dotyczy dziedzina, którą się zajmujesz.
Co to znaczy poziom mistrzowski?
Dobre pytanie. To poziom wiedzy czy umiejętności, na którym ktoś uznawany jest za mistrza. Często za mistrza w literaturze możemy uznać osobę, która w danej dziedzinie doświadczała lub nabywała wiedzę danej dziedziny przez 10 000h. Nie wiem na ile to jest prawdą. Przecież są różne dziedziny wiedzy. Ile zajmie Ci to czasu możesz przeczytać w jednym z moich poprzednich wpisów.
Druga strona medalu – zapominanie
Krzywa uczenia się to jedno, ale co z utrzymywaniem wiedzy? Niestety nie jest tak, że raz nabytą wiedzę posiadamy już na wieczność. Byłoby to zbyt piękne, niestety. Jeśli nie utrwalamy lub używamy danej wiedzy wówczas ją po prostu zapominamy. Jak się to odbywa. Zjawisko to przedstawia tzw krzywa zapominania (lub krzywa Ebbinghausa) opisana po raz pierwszy właśnie przez tego niemieckiego psychologa. Przeprowadził on po raz pierwszy eksperyment dający trwałość zapamiętywania (akurat nic nie znaczących zlepków słów). Takie zlepki jest o wiele trudniej zapamiętać, niż np imiona lub słowa, których używamy na co dzień np. słów branżowych w pracy. Pierwszy wniosek jaki wysnuł to taki, że w wypadku nieznanego obszaru wiedzy już po 24h możemy zapomnieć 80% informacji. Kolejnym spostrzeżeniem był fakt, że powtórki nabywanej wiedzy powodują powrót do stanu pierwotnego, ale także utrwalają zdobytą już wiedzę. Nie jest to nic odkrywczego. Obecne badania nad mózgiem w o wiele lepszy sposób pokazują te zależności.
Wykres 3. Krzywa zapominania
Oczywiście w długim okresie czasu krzywa ta wygląda nieco odmiennie. Nie ma tak gwałtownego spadku. Jeśli coś zapominasz w dłuższym okresie czasu, to zazwyczaj masz tą wiedzę ugruntowaną np. znajomość języka. Zapominanie ugruntowanej wiedzy przebiega już nie tak gwałtownie jak w krótkim okresie czasu.
Po co nam ta wiedza
Krzywa uczenia i krzywa zapominania – jest bardzo ważne, aby przedstawiać ludziom, a przede wszystkim dzieciom jak one działają. Samo uświadomienie sobie, że zjawiska te nie przebiegają liniowo,i że proces przyswajania wiedzy czasami przyśpiesza, a czasami maleje. Chcąc opanować jakiś obszar wiedzy musisz być gotowy na porażki, frustracje, stres, czy rezygnacje. Nie można odczuwać euforii podczas całego procesu uczenia się. Musisz być gotowy na to, że będziesz miał okresy kiedy będziesz czuł, że nie przyswajasz wiedzy, mimo iż poświęcasz czas na naukę, trening – doświadczasz wysiłku bez sukcesów. Często spotykam się z opinią, że jeśli uczysz się wielu rzeczy na raz wówczas rozdrabniasz się na drobne i finalnie nie jesteś w stanie osiągnąć sukcesu (osiągnąć mistrzostwa w jakiejkolwiek z nich). Oczywiście gdybyś uczył się umiejętności z 50 różnych obszarów, to na pewno to stwierdzenie jest prawdziwe. Osobiście uważam jednak, że jeśli uczysz się tylko kilku dziedzin, to wpływa to pozytywnie na całokształt uczenia się. Jeśli znudzisz się jakimś obszarem możesz przeskoczyć do innego, szczególnie z wiedzy teoretycznej na np. sport. Mózg jednak się nudzi i aby nie marnować czasu patrząc bezmyślnie w komputer (czytaj regenerować się) można przeskoczyć od razu w inny obszar. Dobrze w tej sytuacji uczyć się kilku podobnych dziedzin. W moim wypadku pamiętam, że dobrze wychodziła mi jednoczesna nauka angielskiego i niemieckiego. Może nie jednocześnie, lepiej zacząć uczyć się najpierw jednego, a kolejnego nieco później. Zauważysz ile znajdziesz analogi i jak prostsze będzie nauka języków. Zatem podsumowując – musisz wiedzieć co to jest krzywa uczenia i krzywa zapominania.
Jeśli podobał Ci się powyższy wpis, to proszę Cię o polubienie fanpage mojego bloga na FB i Twitter oraz odwiedzanie mojego kanału na You Tube.
Poniżej inne moje wpisy, do przeczytania których zapraszam: